अक्षय तृतीया हा हिंदू धर्मातील एक अत्यंत शुभ दिवस आहे. हा दिवस वैशाख महिन्यातील शुक्ल पक्ष तृतीया तिथीला साजरा केला जातो. संस्कृत भाषेत “अक्षय” याचा अर्थ “कधीही न नाश होणारा” असा होतो आणि “तृतीया” याचा अर्थ “तिसरा दिवस” असा होतो. त्यामुळे, अक्षय तृतीया हा “कधीही न नाश होणाऱ्या समृद्धी आणि शुभतेचा दिवस” म्हणून ओळखला जातो. या वर्षी, महाराष्ट्रात अक्षय तृतीया 10 मे 2024 रोजी आहे.
अक्षय तृतीयाचे महत्त्व:
अक्षय तृतीया अनेक कारणांसाठी हिंदूंसाठी महत्त्वाचा दिवस आहे. काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे:
- भगवान परशुरामाचा जन्म: अक्षय तृतीया हा भगवान परशुरामाचा जन्मदिवस मानला जातो. ते भगवान विष्णूचे सहावे अवतार आहेत आणि त्यांना क्षत्रिय वर्गाचा संहार करणारा मानले जाते.
- भगवान वेद व्यासाचा जन्म: अक्षय तृतीया हा भगवान वेद व्यासाचा जन्मदिवस देखील मानला जातो. ते महाभारताचे रचयिता आणि हिंदू धर्मातील अनेक महत्त्वपूर्ण ग्रंथांचे लेखक आहेत.
- गंगा अवतरण: असे मानले जाते की या दिवशी गंगा नदी पृथ्वीवर अवतरली. हिंदूंसाठी गंगा नदी ही सर्वात पवित्र नदी मानली जाते आणि तिच्या पाण्यात स्नान केल्याने पापे धुतली जातात असे मानले जाते.
- कर्म प्रारंभ: अक्षय तृतीया हा कोणतेही नवीन कार्य सुरू करण्यासाठी शुभ दिवस मानला जातो. या दिवशी सुरू केलेले कार्य यशस्वी होईल अशी श्रद्धा आहे.
- दान: अक्षय तृतीयेला दान केल्याने पुण्य प्राप्त होते आणि दान केलेल्या वस्तू अक्षय, यानी कधीही नष्ट न होता वाढत राहतात अशी श्रद्धा आहे.
अक्षय तृतीयेला काय करावे:
- या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करून स्वच्छ कपडे घालावेत.
- घरात आणि मंदिरात पूजा करावी.
- भगवान विष्णू आणि देवी लक्ष्मी यांची पूजा करावी.
- गाय, गरीब आणि गरजू लोकांना दान द्यावे.
- या दिवशी सोने, चांदी किंवा तांबे खरेदी करणे शुभ मानले जाते.
- नवीन व्यवसाय सुरू करणे किंवा नवीन घर बांधण्याचा प्रारंभ करणे या दिवशी शुभ मानले जाते.
अक्षय तृतीयेची कथा:
अक्षय तृतीयेशी संबंधित अनेक कथा आहेत. यापैकी एक कथा भगवान परशुरामाशी संबंधित आहे. भगवान परशुराम हे भगवान विष्णूचे सहावे अवतार मानले जातात.
कहाणी अशी आहे की, एकदा भगवान परशुराम यांच्या आईचा वध करणारा राजा सहस्त्रार्जुन यांना परशुरामाने मारले. मात्र, आईच्या मृत्यूने दुःखी होऊन परशुरामांनी क्षमा मागितली. भगवान विष्णूंनी त्यांना आईला पुन्हा जिवंत करण्याचा वर दिला.
परशुरामांनी या दिवशी भगवान विष्णू आणि देवी लक्ष्मी यांची पूजा केली आणि त्यांना दान दिले. या दिवसालाच अक्षय तृतीया असे नाव मिळाले.
निष्कर्ष:
अक्षय तृतीयेला हा हिंदू धर्मातील एक अत्यंत शुभ आणि पवित्र दिवस आहे. या दिवशी भगवान विष्णू आणि देवी लक्ष्मीची पूजा करून दान केल्याने पुण्य आणि समृद्धी प्राप्त होते.