सरबज्योत सिंह याची जीवनकथा: नेमबाजीत मनु भाकरसह 10 मीटर एअर पिस्तुल प्रकारात भारताला पदक मिळवून देणारा
महिला नेमबाज मनु भाकर हिने पॅरिस ऑलिम्पिक स्पर्धेतील दुसऱ्या दिवशी भारताला पहिलं पदक मिळवून दिलं. भारताला पहिलं पदक हे नेमबाजीतून मिळालं. मात्र भारताचं तिसऱ्या दिवशी पदकाचं खातं रिकामंच राहिलं. मात्र मनूनेच भारताला सरबज्योत सिंह याच्यासह दुसरं पदक मिळवून दिलं. मनु भाकर आणि सरबज्योत सिंह या जोडीने 10 मीटर मिश्र दुहेरीत भारताला कांस्य पदक जिंकून दिलं. भारताचं हे एकूण तसेच दुसरं कांस्य पदक ठरलं. मनूने पहिलंवहिलं कांस्य मिळवून दिल्याने ती भारतातील घराघरात पोहोचली. मात्र आता दुसऱ्या पदकामुळे भारतीयांना सरबज्योत सिंह नक्की कोण आहे? त्याची पार्श्वभूमी काय? असे प्रश्न पडले आहेत. आपण सरबज्योत याच्याबाबत जाणून घेऊयात.
ऑलिम्पिक कांस्य पदक जिंकण्याची संघर्षमय कथा
पॅरिसमधील नॅशनल शूटिंग सेंटरमध्ये मनु भाकर आणि सरबज्योत सिंह यांनी ब्राँझ मेडल मॅचमध्ये दक्षिण कोरियाच्या ओह ये जिन आणि वोनहो ली यांचा 16-10 असा पराभव केला. ओह ये जिनने महिलांच्या 10 मीटर एअर पिस्तुल प्रकारात सुवर्ण पदक जिंकले होते.
मनु भाकरने आपल्या पहिल्या शॉटमध्ये 10.2 स्कोअर करत जोरदार सुरुवात केली. सरबज्योत सिंहच्या 8.6 स्कोअरमुळे भारताला पहिले दोन पॉइंट्स गमवावे लागले, पण त्याने लगेचच 10.5, 10.4 आणि 10 च्या स्कोअरने पुनरागमन केले आणि पुढील सहा पॉइंट्स मिळवून दिले.
मनु भाकरने आपल्या पहिल्या सात शॉटमध्ये कमीत कमी 10 स्कोअर मारले. ओह ये जिनने आपल्या स्थिरतेने दक्षिण कोरियाला सामन्यात टिकवून ठेवले आणि 8-2 च्या पिछाडीवरून सामना 14-10 पर्यंत नेला.
ओह ये जिनने अंतिम शॉटमध्ये 9 स्कोअर केले, तिच्या जोडीदाराने 9.5 मारले. मनु भाकरने 9.4 मारले पण सरबज्योत सिंहच्या 10.2 स्कोअरने भारताला पदक निश्चित केले.
मनु म्हणाली- “हे खूपच छान आहे. पहिलं पदक मिळवणे खूपच आनंददायी होते आणि हा सामना खूपच खडतर होता,” “प्रत्येक शॉटसह सामना अगदी निकटचा होता, जसा माझ्या पहिल्या ब्राँझमध्ये होता. पण शेवटचा शॉट सरबज्योतचा होता, त्यामुळे त्याचे खूप कौतुक.”
भारतीय नेमबाजांनी त्यांच्या 26 शॉटपैकी 19 शॉटमध्ये कमीत कमी 10 स्कोअर मारले, तर दक्षिण कोरियनने 12 शॉटमध्ये 10 स्कोअर मारले.
मनु भाकर आणि सरबज्योत सिंह यांनी ब्राँझ मेडल मॅचसाठी पात्र ठरून तिसऱ्या स्थानावर समाप्त केले, तर तुर्किच्या सेव्वाल इलायदा टार्हान-युसूफ डिकेच आणि सर्बियाच्या झोराना अरुनोविच-डॅमिर मिकेक यांच्यापाठोपाठ. सर्बियाने तुर्किवर 16-14 ने विजय मिळवून सुवर्ण पदक जिंकले.
कोण आहे सरबज्योत सिंह?
सरबज्योत सिंह याने आपल्या ऑलिम्पिक पदार्पणात वयाच्या अवघ्या 22 व्या वर्षी पदक मिळवून शानदार सुरुवात केली. सरबज्योत सिंहचा जन्म 30 सप्टेंबर 2001 रोजी सर्वसामान्य शेतकरी कुटुंबात झाला. सरबज्योतचा लहानपणापासूनच खेळाकडे ओढा होता. त्याला फुटबॉलर व्हायचं होतं. मात्र सरबज्योतने लहानपणी काही खेळाडूंना एअर गनने सराव करताना पाहिलं. हा सरबज्योतच्या आयुष्यातला टर्निंग पॉइंट ठरला. सरबज्योतने इथूनच नेमबाजीकडे वळण्याचा निर्णय घेतला. सरबज्योतने वयाच्या 13 व्या वर्षापासून नेमबाजीला सुरुवात केली.
नेमबाजीतील प्रवास
सरबज्योतने अंबाला येथील एआर अकादमी ऑफ शूटिंग स्पोर्ट्समधून सरावाला सुरुवात केली. सरबज्योतचे वडील हेच त्याचे रोल मॉडेल आहेत. मात्र सरबज्योत त्याच्या इथवरच्या साऱ्या यशाचं श्रेय त्याचा मित्र आदित्य मालरा याला देतो. “आदित्य माझ्यासोबत नेमबाजीच्या पहिल्या दिवसापासून आहे. तसेच आदित्यने मला प्रत्येक टप्प्यावर प्रोत्साहित केलं आहे,” असं सरबज्योत याने सांगितलं.
महत्त्वपूर्ण कामगिरी
सरबज्योतने कोरियातील चांगवोनमध्ये आयोजित करण्यात आलेल्या आशियाई शूटिंग 2023 चॅम्पियनशीप स्पर्धेत डबल धमाका केला होता. सरबज्योतने तेव्हा 2 मेडल्स मिळवून भारताचं नावं उंचावलं. सरबज्योतने तेव्हा 10 मीटर एअर पिस्टल मिश्र स्पर्धेत रौप्य आणि मेन्स 10 मीटरमध्ये कांस्य पदक मिळवलं. सरबज्योतला याच कामगिरीमुळे पॅरिस ऑलिम्पिकमध्ये दमदार कामगिरी करण्यात यश मिळवता आलं.
सरबज्योत सिंह याने आपल्या चिकाटी आणि मेहनतीच्या जोरावर नेमबाजीत उत्तुंग यश प्राप्त केलं आहे. त्याची ही यशोगाथा इतरांसाठी प्रेरणादायक ठरेल. भविष्यात तो आणखी कितीतरी पदकं मिळवून भारताचं नाव उंचावेल, यात शंका नाही.
भारताची शूटिंग मधील वाटचाल
भारताने रिओ 2016 आणि टोकियो 2020 मध्ये शूटिंगमध्ये एकही पदक जिंकले नव्हते. राज्यवर्धन सिंह राठोड यांनी भारतासाठी पहिलं ऑलिम्पिक पदक शूटिंगमध्ये अथेन्स 2004 मध्ये पुरुषांच्या डबल ट्रॅपमध्ये रौप्य पदक जिंकून मिळवलं होतं. अभिनव बिंद्राने बीजिंग 2008 मध्ये पुरुषांच्या 10 मीटर एअर रायफलमध्ये भारताचे एकमेव सुवर्ण पदक जिंकले होते.
शूटिंगमध्ये भारताचे एकूण सहा ऑलिम्पिक पदकांपैकी दोन पदक पॅरिस 2024 मध्ये आले. यापूर्वी भारतीय नेमबाजांनी लंडन 2012 मध्ये दोन पदकं जिंकली होती. विजय कुमार (पुरुष 25 मीटर रॅपिड फायर पिस्तुल) आणि गगन नारंग (पुरुष 10 मीटर एअर रायफल) यांनी अनुक्रमे रौप्य आणि कांस्य पदकं जिंकली होती.
मनु भाकर महिलांच्या 25 मीटर पिस्तुल प्रकारात देखील सहभागी होणार आहे, ज्याची सुरुवात शुक्रवारपासून होणार आहे. ती 21 सदस्यीय भारतीय नेमबाजी संघातून एकमेव खेळाडू आहे जी अनेक व्यक्तिगत प्रकारांमध्ये सहभागी होणार आहे.
इतर भारतीय नेमबाजांची कामगिरी
भारतीय पृथ्वीराज टोंडाईमान पुरुषांच्या ट्रॅप पात्रता फेरीत 21व्या स्थानावर राहिला आणि 30 नेमबाजांच्या फील्डमधून सहा-पुरुषांच्या अंतिम फेरीत प्रवेश करू शकला नाही. टोंडाईमानने दोन दिवसांमध्ये पाच फेऱ्यांमध्ये 118/125 चा एकूण स्कोअर मिळवला.
महिलांच्या ट्रॅप प्रकारात, जो मंगळवारी सुरू झाला, भारतीय नेमबाज राजेश्वरी कुमारी आणि श्रेयसी सिंह यांनी अनुक्रमे 68 स्कोअर मिळवून पहिल्या दिवशी 21व्या आणि 22व्या स्थानावर राहिल्या.