छत्रपती शिवाजी महाराज : 1-हिंदू धर्मरक्षक

भारतीय इतिहासामध्ये अनेक महान योद्धे आणि राजे झाले, पण छत्रपती शिवाजी महाराज हे एक असे नाव आहे जे आजही आपल्या मनात आदराने आणि अभिमानाने घेतले जाते. शिवाजी महाराज केवळ एक महान योद्धा आणि कुशल राजकारणीच नव्हते तर ते हिंदू धर्माचे रक्षकही होते. 17 व्या शतकात, जेव्हा हिंदू धर्मावर मुघल आणि इतर मुस्लिम आक्रमणकर्त्यांकडून अत्याचार होत होते, तेव्हा शिवाजी महाराजांनी मराठा साम्राज्याची स्थापना करून हिंदू धर्माचे रक्षण केले.

शिवबांचा जन्म:

शिवाजी महाराजांचा जन्म 19 फेब्रुवारी 1630 रोजी शिवनेरी किल्ल्यावर झाला. त्यांचे वडील शहाजीराजे भोसले हे आदिलशाहीचे सरदार होते आणि जिजाबाई या एक उत्तम शिक्षण आणि संस्कार देणारी आई होत्या. आई जिजाऊंनी त्यांना लहानपणापासूनच रामायण, महाभारत आणि इतर धार्मिक ग्रंथांचे शिक्षण दिले. जिजाबाईंनी शिवाजी महाराजांना लहानपणापासूनच उत्तम शिक्षण आणि प्रशिक्षण दिले. त्यांना नीतिशास्त्र, राजकारण, युद्धकला इत्यादींचे शिक्षण देण्यात आले.

हिंदू धर्मावरील अत्याचार आणि शिवबाचे बालपण:

17 व्या शतकात, मुघल साम्राज्य भारतातील बहुतेक भागात राज्य करत होते. मुघल सम्राट औरंगजेब हा कट्टर मुस्लिम होता आणि त्याने हिंदू धर्मावर अनेक अत्याचार केले. मंदिरे नष्ट करणे, हिंदूंचे धर्मांतर करणे आणि त्यांना जुलमी वागणूक देणे ही त्यांच्या अत्याचाराची काही उदाहरणे होती.

छत्रपती शिवाजी महाराज: संघर्ष आणि स्वराज्य स्थापना:

शिवरायांचे लष्कर व युद्धकौशल्य:

शिवाजी महाराजांनी एक शक्तिशाली आणि कुशल लष्कर उभारले. त्यांच्या लष्करात मावळे, शिलेदार, तोफखाना इत्यादींचा समावेश होता. महाराज हे एक अद्वितीय युद्धनीतिज्ञ होते. त्यांनी गनिमी कावा या युद्धनीतीचा वापर करून अनेक लढाया जिंकल्या.

बलाढ्य मोगल सत्तेविरुद्ध लढा:

शिवाजी महाराजांनी मुघल सत्तेविरुद्ध अनेक लढाया लढल्या आणि त्यांना अनेकदा पराभूत केले. त्यांच्या पराक्रमामुळे मुघल सत्तेची दहशत कमी झाली आणि हिंदूंमध्ये आत्मविश्वास निर्माण झाला.

शिवरायांचे प्रशासन:

छत्रपती शिवाजी महाराज हे एक कुशल प्रशासक होते. त्यांनी स्वराज्यात अष्टप्रधान मंडळ नावाची एक प्रशासकीय व्यवस्था स्थापन केली. त्यांनी शेतकरी, व्यापारी आणि सामान्य जनतेच्या कल्याणासाठी अनेक योजना राबवल्या.

शिवरायांचे धार्मिक विचार व हिंदू धर्माचे रक्षण:

शिवाजी महाराज हे धर्मनिरपेक्ष होते. त्यांनी सर्व धर्माचा आदर केला.

मुघल आणि इतर मुस्लिम आक्रमणकर्त्यांच्या कालखंडात मंदिरे तोडली जात होती, तेंव्हा शिवाजी महाराजांनी अनेक मंदिरे बांधली आणि जीर्णोद्धार केले. मुघल आणि इतर मुस्लिम राज्यकर्त्यांच्या कालखंडात हिंदूंवर अत्याचार होत होते तेंव्हा महाराजांनी हिंदू धर्मातील विविध पंथांना आणि संप्रदायांना संरक्षण दिले. हिंदू धर्माच्या रक्षणासाठी त्यांनी अनेक धार्मिक आणि सामाजिक सुधारणा घडवून आणल्या.

शिवरायांचे सामाजिक कार्य आणि विचार:

शिवाजी महाराजांचे विचार आजही आपल्यासाठी प्रेरणादायी आहेत. त्यांनी नेहमीच धर्म, नीति आणि न्यायासाठी लढण्याचे आवाहन केले. शिवाजी महाराजांनी समाज सुधारणेसाठी अनेक कार्ये केली. त्यांनी स्त्रियांचा सन्मान, अस्पृश्यता निर्मूलन, जातिभेद दूर करणे इत्यादीसाठी प्रयत्न केले.

जातिव्यवस्थेवर टीका

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी जातिव्यवस्थेवर कडक टीका केली आणि ती समाजासाठी हानिकारक असल्याचे म्हटले. त्यांनी म्हटले की, “सर्व माणसे समान आहेत आणि जातीवरून कोणालाही अधिकार किंवा कमी अधिकार मिळू नयेत.” म्हणून सर्व जाती-धर्माच्या लोकांना समान वागणूक देत शिवाजी महाराजांनी आपल्या राज्यात मुस्लिम आणि हिंदू आदी सर्व जाती-धर्माच्या लोकांना सरकारी नोकऱ्यांमध्ये समान संधी दिल्या.

शेतकऱ्यांचे हित:

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी शेतकऱ्यांच्या हिताचे अनेक उपाययोजना राबवल्या. त्यांनी शेतकऱ्यांसाठी त्याकाळात कर्जमाफी योजना, सिंचन सुविधांचा विकास आणि पिकांसाठी योग्य भाव मिळवून देण्यासाठी प्रयत्न केले.

स्त्रियांचा सन्मान:

छत्रपती शिवाजी महाराज स्त्रियांचा सन्मान करत असत. दुश्मनांच्या स्त्रियांशी ही महाराज आदरपूर्वक वागण्याचे इतिहासात अनेक दाखले आढळतात. त्यांनी स्त्रियांना शिक्षण आणि आरोग्य सुविधांसाठी अनेक उपाययोजना राबवल्या.

दलितांच्या उद्धारासाठी प्रयत्न:

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी दलितांच्या उद्धारासाठी अनेक प्रयत्न केले. त्यांनी दलितांना मंदिरात प्रवेश देण्याची परवानगी दिली आणि त्यांना शिक्षण घेण्यासाठी प्रोत्साहन दिले.

छत्रपती शिवाजी महाराजांकडून आपण काय शिकू शकतो?

• धैर्य आणि पराक्रम
• दूरदृष्टी आणि कुशल नेतृत्व
• कठोर परिश्रम आणि समर्पण
• न्याय आणि समानतेची भावना
• धर्मनिरपेक्षता आणि सामाजिक सुधारणा

आजच्या युगात शिवाजी महाराजांचे विचार आणि कार्य relevant आहे का?

होय, आजच्या युगातही छत्रपती शिवाजी महाराजांचे विचार आणि कार्य relevant आहे.

• देशभक्ती आणि राष्ट्रप्रेम: आजच्या युगातही देशभक्ती आणि राष्ट्रप्रेम गरजेचे आहे. छत्रपती शिवाजी महाराज हे देशभक्ती आणि राष्ट्रप्रेमाचे उत्तम उदाहरण आहेत.
• आजच्या काळात शेतकऱयांना हमीभाव, कर्जमाफी, जलसिंचन आदींसाठी आंदोलन करावे लागते परंतु महाराज ह्या गोष्टी त्याकाळी करत होते.
• धर्मनिरपेक्षता: शिवाजी महाराज हे धर्मनिरपेक्ष होते. त्यांनी सर्व धर्माचा आदर केला. परंतु आजचा समाज कट्टरवादाकडे झुकला आहे. जे देशासाठी तसेच सामाजिक विकासासाठी घातक ठरू शकते.

शिवरायांचे निधन:

3 एप्रिल 1680 रोजी एवढा महान इतिहास रचणाऱ्या धर्मनिरपेक्ष व कुशल शासक, शूर योद्धा, रयतेच्या राजा छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे वयाच्या अवघ्या ५०व्या वर्षी निधन झाले.

निष्कर्ष:

छत्रपती शिवाजी महाराज हे धर्मनिरपेक्ष असतांनाही हिंदू धर्माचे एक महान रक्षक होते. त्यांच्या पराक्रमामुळे आणि धैर्यामुळे हिंदू धर्म टिकून राहिला आणि आजही जगभरात हिंदू धर्माचा ध्वज फडकत आहे.

शिवाजी महाराजांचे कार्य आणि विचार आजही आपल्यासाठी प्रेरणादायी आहेत. त्यांच्यासारखे पराक्रमी आणि धर्मनिष्ठ नेते पुन्हा जन्माला येणं कठीण आहे, पण त्यांच्या कार्यातून प्रेरणा घेऊन आपण निश्चितच एक चांगले आणि समृद्ध समाज निर्माण करू शकतो. Trending News Nation