नोकरीवाल्यांसाठी 10 स्मार्ट गुंतवणूक पर्याय (भाग-1)

आजच्या गतिमान युगात, नोकरीवाल्यांना केवळ पगारावर अवलंबून न राहता विविध गुंतवणूक मार्गांचा विचार करणे गरजेचे झाले आहे. आपल्याला भविष्यातील आर्थिक स्थैर्य आणि आत्मनिर्भरता मिळवण्यासाठी योग्य गुंतवणूक करणे आवश्यक आहे. चला तर मग, नोकरीवाल्यांसाठी काही महत्त्वाचे गुंतवणुकीचे पर्याय जाणून घेऊया.

नोकरी करत असताना पैसे गुंतवणे हे आपल्या आर्थिक भविष्याची सुरक्षा करण्याचा आणि दीर्घकालीन ध्येये साध्य करण्याचा उत्तम मार्ग आहे. आपल्यासाठी अनेक गुंतवणुकीचे पर्याय उपलब्ध आहेत आणि आपल्यासाठी कोणता योग्य आहे हे ठरवणे कठीण असू शकते. एखाद्यासाठी फायदेशीय व योग्य असलेला गुंतवणुकीचा पर्याय दुसऱ्यासाठी योग्यच असेल असे नाही कारण प्रत्येकाची पार्श्वभूमी, गरजा व प्राथमिकता वेगवेगळ्या असतात.

पहिल्या लेखात १ ते ५ पर्याय जाणून घेऊया. बाकी ६ ते १० पर्याय पुढील लेखात बघूया.

गुंतवणुकीचा विचार करताना काही गोष्टी लक्षात ठेवा:

• आपले आर्थिक ध्येय: आपण काय साध्य करू इच्छिता? निवृत्तीसाठी पैसे जमा करणे? घर खरेदी करणे? मुलांचे शिक्षणासाठी पैसे देणे? आपले ध्येय ठरवून, आपण आपली गुंतवणूक त्यानुसार निवडू शकता.
• आपला जोखीम सहनशीलता: आपण किती जोखीम घेण्यास तयार आहात? काही गुंतवणुकींमध्ये इतरांपेक्षा जास्त जोखीम असते. आपण जोखीम-नाकारात्मक असल्यास, कमी जोखीम असलेल्या गुंतवणुकीचे मार्ग निवडणे चांगले.
• गुंतवणुकीचा कालावधी: आपण किती काळ गुंतवणूक करण्यास तयार आहात? दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी, आपण अधिक जोखीम घेण्यास सक्षम असू शकता.

नोकरीवाल्यांसाठी काही स्मार्ट गुंतवणुक पर्याय:

१. पीपीएफ (Public Provident Fund)

पीपीएफ हा एक सुरक्षित आणि दीर्घकालीन गुंतवणुकीचा पर्याय आहे. यामध्ये वार्षिक ठराविक रक्कम गुंतवली जाते आणि त्यावर आकर्षक व्याजदर मिळतो. पीपीएफ खाते उघडण्यासाठी बँक किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये जाऊन अर्ज करू शकता. या खात्याच्या माध्यमातून प्राप्त व्याजावर कर सवलत मिळते, त्यामुळे हा एक उत्तम गुंतवणुकीचा पर्याय आहे.

२. टर्म इन्शुरन्स (Trem Insurance)

टर्म इन्शुरन्स म्हणजे कालावधी आधारित विमा पॉलिसी आहे, ज्यामध्ये पॉलिसी धारकाच्या मृत्यूनंतर त्यांच्या कुटुंबाला विम्याचे रकमेमार्फत आर्थिक सुरक्षितता मिळते. या पॉलिसीमध्ये नियमित किंवा ठराविक वर्षे प्रीमियम भरण्याचे पर्याय उपलब्ध असतात. आणि विमाधारकाच्या मृत्यूनंतर निश्चित रक्कम (सम एश्योर्ड) वारसदाराला दिली जाते. टर्म इन्शुरन्सचा प्रमुख उद्देश म्हणजे कुटुंबाच्या आर्थिक गरजा पूर्ण करणे व त्यांना आर्थिक आधार देणे. सर्वसामान्यपणे ह्यूमन लाईफ व्हॅल्यू (Human Life Value) कन्सेप्ट नुसार मनुष्याचे एकूण विमा कवच (Insurance Cover) हे वार्षिक उत्पन्नाचे २० पट असले पाहिजे.

३. म्युच्युअल फंड्स

म्युच्युअल फंड्स हे आजच्या काळातील एक लोकप्रिय गुंतवणुकीचे साधन आहे. यामध्ये विविध कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये, बॉंड्समध्ये आणि इतर सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक केली जाते. म्युच्युअल फंड्सच्या विविध योजनांमध्ये आपली गरज आणि धोरणानुसार गुंतवणूक करू शकता. इक्विटी म्युच्युअल फंड्स उच्च परतावा देऊ शकतात, तर डेट म्युच्युअल फंड्स कमी जोखमीचे असतात.

४. एफडी (Fixed Deposits)

मुदत ठेव/फिक्स्ड डिपॉझिट्स म्हणजेच एफडी हा एक सुरक्षित गुंतवणुकीचा पर्याय आहे. यात आपल्याला निश्चित व्याजदर मिळतो आणि ठरलेल्या मुदतीनंतर आपली मूळ रक्कम परत मिळते. एफडीमध्ये गुंतवणूक केल्यास जोखीम कमी असते आणि निश्चित उत्पन्न मिळते.

५. राष्ट्रीय पेन्शन योजना (NPS)

NPS ही सरकारी योजना आहे ज्यामध्ये आपण आपल्या निवृत्तीच्या वयासाठी पैसे जमा करू शकता. या योजनेत नियमितपणे पैसे जमा केल्यास निवृत्तीनंतर नियमित उत्पन्न मिळू शकते. यामध्ये गुंतवणूक केल्यास कर सवलतही मिळते.

६. सोने आणि चांदी

सोने आणि चांदीमध्ये गुंतवणूक करणे हा पारंपारिक गुंतवणुकीचा पर्याय आहे. या धातूंमध्ये गुंतवणूक केल्यास भविष्यातील आर्थिक संकटांपासून सुरक्षितता मिळते. सोने आणि चांदीची किंमत सतत बदलत असते, त्यामुळे योग्य वेळ पाहून गुंतवणूक करावी.

७. रिअल इस्टेट

रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणूक करणे म्हणजे घर, दुकान, प्लॉट इत्यादी खरेदी करणे. या गुंतवणुकीतून दीर्घकालीन फायद्याची अपेक्षा करता येते. रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणूक केल्यास भविष्यकाळात त्याची किंमत वाढू शकते आणि आपल्याला चांगला परतावा मिळू शकतो.

८. हेल्थ इन्शुरन्स

हेल्थ इन्शुरन्स म्हणजे आरोग्य विमा घेतल्याने आजारपणाच्या काळात होणाऱ्या खर्चापासून आर्थिक संरक्षण मिळते. विविध विमा कंपन्यांच्या योजनांमध्ये आपल्या गरजेनुसार निवड करून गुंतवणूक करावी. तसेही अनेक नोकरीधारकांना त्यांचे एम्प्लॉयर कडून हेल्थ कव्हर दिलेले असते, परंतु एखादा फॅमिली फ्लोटर हेल्थ प्लॅन गरजेच्या वेळी कामे येतो. किंवा अचानक नोकरी गेल्यास फायदेशीर ठरतो. किंवा पाहिली नोकरी सोडून दुसरी कडे जॉईन होईपर्यंत काही अघटित समयी हा प्लॅन चांगलाच कामं येतो.

९. बॉण्ड्स मधील गुंतवणूक

बॉण्ड्स हे सुरक्षित आणि स्थिर परतावा देणारे गुंतवणूक साधन आहे. विविध प्रकारचे बॉण्ड्स उपलब्ध असून आपल्या गरजेनुसार आणि जोखीम क्षमतेनुसार योग्य बॉण्ड्स निवडता येतात. बॉण्ड्समध्ये गुंतवणूक केल्याने आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलियोमध्ये स्थिरता आणि विविधता येऊ शकते. त्यामुळे, सुरक्षित गुंतवणुकीसाठी बॉण्ड्स एक चांगला पर्याय ठरू शकतो.

१०. शेअर मार्केट

शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करणे थोडे जोखमीचे असते, परंतु योग्य माहिती आणि अभ्यास केल्यास यातून चांगला परतावा मिळू शकतो. विविध कंपन्यांचे शेअर्स खरेदी करून त्यांमध्ये गुंतवणूक करू शकता. शेअर मार्केटमध्ये दीर्घकालीन गुंतवणूक केल्यास चांगले परिणाम/रिटर्न्स मिळू शकतात.

1. पीपीएफ (Public Provident Fund) मधील स्मार्ट गुंतवणूक

पीपीएफ म्हणजे काय?

पीपीएफ (Public Provident Fund) म्हणजे सार्वजनिक भविष्य निधी योजना आहे. ही योजना भारत सरकारद्वारे चालवली जाते आणि बचतीच्या माध्यमातून दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी उत्तम पर्याय मानली जाते. पीपीएफ खात्यात गुंतवलेली रक्कम सुरक्षित असते आणि यावर आकर्षक व्याजदर मिळतो. याशिवाय, पीपीएफमध्ये गुंतवणुकीवर करसवलतीसाठी आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत सवलत मिळते.

पीपीएफ खात्याची वैशिष्ट्ये

1. वित्तीय सुरक्षा: पीपीएफ हे भारत सरकारद्वारे समर्थित असल्याने सुरक्षिततेची हमी असते.
2. दीर्घकालीन गुंतवणूक: पीपीएफ खाते 15 वर्षांसाठी असते. यानंतर तुम्ही खाते 5-5 वर्षांच्या कालावधीसाठी वाढवू शकता.
3. व्याजदर: पीपीएफवर सरकारद्वारे ठरवलेला व्याजदर लागू होतो, जो तिमाही आधारावर बदलतो. सध्याचा व्याजदर अंदाजे 7-8% दरम्यान असतो.
4. करसवलत: पीपीएफमध्ये गुंतवलेली रक्कम आणि यावर मिळणारे व्याज दोन्ही करमुक्त असतात.
5. जमा करण्याची रक्कम: वार्षिक किमान 500 रुपये आणि कमाल 1.5 लाख रुपये जमा करू शकता.
6. कर्ज सुविधा: पीपीएफ खात्यातील जमा रकमेवर आधारित कर्ज घेण्याची सुविधाही उपलब्ध आहे.

पीपीएफ खात्याचे फायदे

1. करसवलत: आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत सवलत मिळते.
2. सुरक्षितता: पीपीएफ हे सरकारद्वारे समर्थित असल्याने सुरक्षित गुंतवणूक मानली जाते.
3. लवचिकता: खाते उघडण्यासाठी बँक किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये अर्ज करता येतो.
4. कर्ज सुविधा: पीपीएफ खात्यावरील रकमेवर आधारित कर्ज घेता येते, ज्याचा व्याजदर तुलनेने कमी असतो.

पीपीएफ खाते उघडण्याची प्रक्रिया

1. बँक किंवा पोस्ट ऑफिस निवड: तुम्ही कोणत्याही राष्ट्रीयीकृत बँकेत किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये पीपीएफ खाते उघडू शकता.
2. अर्ज भरणे: पीपीएफ खाते उघडण्यासाठी आवश्यक अर्ज भरावा लागतो.
3. दस्तावेज जमा करणे: ओळखपत्र, पत्त्याचा पुरावा, पासपोर्ट साईझ फोटो आणि अन्य आवश्यक दस्तावेज जमा करावे लागतात.
4. प्रारंभिक रक्कम जमा करणे: खाते उघडताना किमान 500 रुपये जमा करावे लागतात.
5. खाते क्रमांक प्राप्त करणे: खाते उघडल्यावर तुम्हाला खाते क्रमांक प्राप्त होईल, ज्याच्या माध्यमातून तुम्ही जमा आणि व्यवहार करू शकता.

पीपीएफवरील व्याजाची गणना

पीपीएफवर वार्षिक चक्रवाढ व्याज दिले जाते. व्याजाची गणना मासिक आधारावर होते परंतु व्याज दरवर्षीच्या शेवटी खात्यात जमा होते. त्यामुळे जास्तीत जास्त व्याज मिळवण्यासाठी, मासिक जमा 5 तारखेच्या आधी करण्याचा सल्ला दिला जातो.

2. टर्म इन्शुरन्स मधील गुंतवणूक एक स्मार्ट गुंतवणूक

टर्म इन्शुरन्स ही कुटुंबाच्या आर्थिक सुरक्षेसाठी अत्यंत महत्त्वाची गुंतवणूक आहे. कमी प्रीमियममध्ये मोठी कवच रक्कम मिळवून आपल्या कुटुंबाला आर्थिक आधार देता येतो. सर्वसामान्यपणे ह्यूमन लाईफ व्हॅल्यू (Human Life Value) कन्सेप्ट नुसार मनुष्याचे एकूण विमा कवच (Insurance Cover) हे वार्षिक उत्पन्नाचे २० पट असले पाहिजे. योग्य माहिती, योग्य निवड आणि नियमित प्रीमियम भरणे यामुळे टर्म इन्शुरन्सचे फायदे प्रभावीपणे मिळवता येतात. त्यामुळे, आपल्या कुटुंबाच्या सुरक्षिततेसाठी टर्म इन्शुरन्समध्ये गुंतवणूक करण्याचा विचार नक्कीच करावा.

टर्म इन्शुरन्सची वैशिष्ट्ये

1. निम्न प्रीमियम: टर्म इन्शुरन्स पॉलिसीचे प्रीमियम कमी असतात आणि त्यामुळे ही पॉलिसी परवडणारी असते.
2. मोठी कवच रक्कम: कमी प्रीमियममध्ये मोठी कवच रक्कम मिळवता येते.
3. करसवलत: आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत प्रीमियमवर करसवलत मिळते.
4. लवचिकता: पॉलिसीच्या मुदतीनुसार प्रीमियम भरावा लागतो, जो आपल्याला महिन्याला, तिमाहीला, अर्धवार्षिक किंवा वार्षिक आधारावर भरता येतो.
5. अधिकृत नॉमिनी: विमाधारकाच्या मृत्यूनंतर कवच रक्कम नॉमिनीला दिली जाते.

टर्म इन्शुरन्सच्या प्रकार

1. स्तरीय टर्म इन्शुरन्स: या प्रकारात कवच रक्कम आणि प्रीमियम कालावधीभर समान राहतात.
2. वृद्धीमान टर्म इन्शुरन्स: यात कवच रक्कम आणि प्रीमियम नियमित वाढत जातात.
3. वापरानुसार टर्म इन्शुरन्स: यात कवच रक्कम आणि प्रीमियम आपल्याच्या वापरानुसार बदलतात.

टर्म इन्शुरन्सची निवड कशी करावी?

1. आपली आवश्यकता ओळखा: आपल्या कुटुंबाच्या आर्थिक गरजा, कर्जे, शिक्षण खर्च आणि इतर गरजांचा विचार करून कवच रक्कम ठरवा.
2. विमा कंपनीची विश्वासार्हता: विश्वसनीय आणि ग्राहक सेवेच्या दृष्टिकोनातून उत्तम असलेल्या विमा कंपनीची निवड करा.
3. विभिन्न पॉलिसींची तुलना: विविध टर्म इन्शुरन्स पॉलिसींची तुलना करा आणि आपल्यासाठी सर्वात योग्य पॉलिसी निवडा.
4. क्लेम सेटलमेंट रेशियो: विमा कंपनीच्या क्लेम सेटलमेंट रेशियोचा विचार करा, जो कंपनीच्या विश्वसनीयतेचे द्योतक असतो.

टर्म इन्शुरन्सचे फायदे

1. आर्थिक सुरक्षा: विमाधारकाच्या मृत्यूनंतर त्यांच्या कुटुंबाला आर्थिक संरक्षण मिळते.
2. कर्जांची परतफेड: कर्जे आणि इतर आर्थिक जबाबदाऱ्या पूर्ण करण्यासाठी कवच रक्कम वापरता येते.
3. निरोगी जीवनशैली: कमी प्रीमियममध्ये मोठी कवच रक्कम मिळवून आपल्या कुटुंबाची सुरक्षा करता येते.
4. कर बचत: टर्म इन्शुरन्स पॉलिसीच्या प्रीमियमवर करसवलत मिळते.

टर्म इन्शुरन्स घेताना लक्षात ठेवावयाच्या गोष्टी

1. नियमित प्रीमियम भरावे: प्रीमियम न भरल्यास पॉलिसी रद्द होऊ शकते, त्यामुळे प्रीमियम नियमितपणे भरावे.
2. अपडेटेड माहिती द्या: पॉलिसी घेताना सर्व माहिती योग्य आणि पूर्णपणे द्यावी.
3. क्लेम प्रक्रियेला समजून घ्या: क्लेम प्रक्रियेबद्दल पूर्ण माहिती घेऊन ती समजून घ्या.
4. नियम आणि अटी वाचा: पॉलिसीच्या नियम आणि अटी काळजीपूर्वक वाचून समजून घ्या.

3. म्युच्युअल फंड्स: एक स्मार्ट गुंतवणूक

म्युच्युअल फंड म्हणजे काय?

म्युच्युअल फंड्स हे एक असे वित्तीय साधन आहे, ज्याद्वारे गुंतवणूकदारांची छोटी छोटी रक्कम एकत्र करून त्या रकमेचा वापर विविध शेअर्स, बॉण्ड्स, आणि इतर सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवला जातो. म्युच्युअल फंड्सचे व्यवस्थापन व्यावसायिक फंड मॅनेजरद्वारे केले जाते, ज्यांच्याकडे बाजाराचे सखोल ज्ञान आणि विश्लेषण करण्याची क्षमता असते.

म्युच्युअल फंड्सचे प्रकार

1. इक्विटी म्युच्युअल फंड्स: हे फंड मुख्यतः शेअर्समध्ये गुंतवणूक करतात. उच्च जोखीम असूनही, दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी चांगले परतावे मिळवू शकतात.
2. डेट म्युच्युअल फंड्स: हे फंड मुख्यतः सरकारी बॉण्ड्स, कंपनीच्या बॉण्ड्स आणि इतर निश्चित उत्पन्न देणाऱ्या साधनांमध्ये गुंतवणूक करतात. जोखीम कमी असते आणि स्थिर परतावा मिळतो.
3. हायब्रिड म्युच्युअल फंड्स: हे फंड इक्विटी आणि डेट या दोन्ही साधनांमध्ये गुंतवणूक करतात. जोखीम आणि परतावा यांचा समतोल साधतात.
4. लिक्विड फंड्स: हे फंड अल्पकालीन कॅश मॅनेजमेंटसाठी वापरले जातात. जोखीम खूप कमी असते आणि कमी कालावधीतही चांगले परतावे मिळतात.
5. इंडेक्स फंड्स: हे फंड बाजाराच्या एखाद्या ठराविक निर्देशांकाच्या (index) कामगिरीची पुनरावृत्ती करण्याचा प्रयत्न करतात.

म्युच्युअल फंड्सचे फायदे

1. विविधता: म्युच्युअल फंड्स विविध प्रकारच्या सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक करतात, ज्यामुळे जोखीम कमी होते.
2. व्यावसायिक व्यवस्थापन: फंड मॅनेजरद्वारे गुंतवणूक व्यवस्थित केली जाते, ज्यामुळे तज्ञ ज्ञानाचा फायदा मिळतो.
3. लवचिकता: विविध गुंतवणूक पर्याय उपलब्ध आहेत, ज्यामुळे आपल्या गरजेनुसार फंड निवडता येतो.
4. सुविधाजनकता: म्युच्युअल फंड्समध्ये गुंतवणूक करणे सोपे आहे. ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मद्वारे सहजपणे गुंतवणूक करू शकता.
5. टॅक्स लाभ: ELSS (Equity Linked Savings Scheme) म्युच्युअल फंड्समध्ये गुंतवणूक केल्यास आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत करसवलत मिळते.
6. तरलता: म्युच्युअल फंड्सची विक्री केल्यावर मिळणारा पैसा लवकरात लवकर उपलब्ध होतो, त्यामुळे आपत्कालीन स्थितीत मदत होते.

म्युच्युअल फंड्समध्ये गुंतवणूक करताना लक्षात घेण्यासारख्या गोष्टी

1. आपले उद्दिष्ट ठरवा: गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट आणि कालावधी ठरवा.
2. जोखीम क्षमता तपासा: आपल्या जोखीम घेण्याच्या क्षमतेचा विचार करा.
3. फंड मॅनेजरची कामगिरी पाहा: फंड मॅनेजरची पूर्वीची कामगिरी तपासा.
4. विविधता राखा: आपल्या पोर्टफोलियोमध्ये विविध प्रकारच्या फंड्सचा समावेश करा.
5. नियमितपणे पुनरावलोकन करा: आपल्या गुंतवणुकीची नियमितपणे पुनरावलोकन करा आणि आवश्यकतेनुसार बदल करा.

एसआयपी (Systematic Investment Plan)

एसआयपी म्हणजे नियमितपणे ठराविक रक्कम म्युच्युअल फंड्समध्ये गुंतवण्याची योजना. एसआयपीद्वारे गुंतवणूक केल्यास बाजाराच्या चढ-उतारांचा फायदा घेता येतो आणि नियमित बचत करण्याची सवय लागते. एसआयपीमध्ये मासिक, तिमाही किंवा अर्धवार्षिक गुंतवणूक करता येते.

4. एफडी (Fixed Deposits): सुरक्षित गुंतवणुकीचा पर्याय

एफडी म्हणजे काय?

फिक्स्ड डिपॉझिट (एफडी) म्हणजेच मुदत ठेव हा सुरक्षित गुंतवणुकीचा एक लोकप्रिय पर्याय आहे, ज्यामध्ये एक ठराविक रक्कम ठराविक कालावधीसाठी बँकेत ठेवली जाते आणि त्या रकमेवर निश्चित व्याजदर मिळतो. एफडीमध्ये गुंतवणूक केल्यास आपल्या गुंतवणुकीचे मूळ भांडवल सुरक्षित राहते आणि निश्चित परतावा मिळतो.

एफडीचे वैशिष्ट्ये

1. निश्चित परतावा: एफडीमध्ये गुंतवणूक केल्यास आपल्याला निश्चित व्याजदर मिळतो, ज्यामुळे परतावा निश्चित असतो.
2. सुरक्षितता: एफडीमध्ये गुंतवलेली रक्कम सुरक्षित असते, कारण बँका आणि वित्तीय संस्थांनी दिलेली हमी असते.
3. लवचिकता: एफडीची मुदत आपल्या गरजेनुसार 7 दिवसांपासून ते 10 वर्षांपर्यंत असू शकते.
4. कर सवलत: काही विशेष प्रकारच्या एफडीमध्ये गुंतवणूक केल्यास आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत कर सवलत मिळते.
5. तरलता: आपल्याला गरज पडल्यास एफडी अकाली मोडून पैसे काढता येतात, परंतु काही प्रकरणांमध्ये प्रीमॅच्योर पेनल्टी लागू शकते.
6. ऑटो रिन्यूअल: एफडीची मुदत संपल्यानंतर ती आपोआप पुन्हा रिन्यू करण्याची सुविधा असते.

एफडीमध्ये गुंतवणुकीचे फायदे

1. जोखीम नसलेली गुंतवणूक: एफडीमध्ये गुंतवणूक केल्यास बाजारातील चढ-उतारांचा आपल्यावर परिणाम होत नाही, त्यामुळे ही जोखीम नसलेली गुंतवणूक आहे.
2. आकर्षक व्याजदर: एफडीवर व्याजदर बँकेच्या धोरणानुसार बदलत असतो, परंतु सामान्यतः ते बचत खात्याच्या व्याजदरापेक्षा जास्त असते.
3. सुविधाजनक प्रक्रिया: एफडी खाते उघडण्यासाठी सोपी प्रक्रिया आहे. आपण बँकेच्या शाखेत जाऊन किंवा ऑनलाइन माध्यमातून एफडी खाते उघडू शकता.
4. विविध मुदतीचे पर्याय: आपल्याला आपल्या गरजेनुसार विविध मुदतीचे पर्याय निवडता येतात.
5. कर्ज सुविधा: एफडीवर आधारित कर्ज घेण्याची सुविधाही उपलब्ध असते.

एफडी उघडण्याची प्रक्रिया

1. बँक निवड: आपल्या गरजेनुसार आणि विश्वासार्हतेनुसार बँक किंवा वित्तीय संस्था निवडा.
2. अर्ज भरणे: एफडी खाते उघडण्यासाठी आवश्यक अर्ज भरावा लागतो.
3. दस्तावेज जमा करणे: ओळखपत्र, पत्त्याचा पुरावा आणि अन्य आवश्यक दस्तावेज जमा करावे लागतात.
4. रक्कम जमा करणे: ठराविक रक्कम बँकेत जमा करून एफडी खाते उघडता येते.
5. एफडी प्रमाणपत्र प्राप्त करणे: एफडी खाते उघडल्यावर तुम्हाला एफडी प्रमाणपत्र मिळते, ज्यामध्ये सर्व तपशील असतात.

कर सवलतीचे एफडी

आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत 5 वर्षे मुदतीच्या कर बचत एफडीमध्ये गुंतवणूक केल्यास कर सवलत मिळते. या एफडीमध्ये 5 वर्षांच्या मुदतीपूर्वी रक्कम काढता येत नाही, परंतु कर बचत मिळते.

एफडीमध्ये गुंतवणुकीचे जोखीम

1. महागाईचा परिणाम: एफडीवर मिळणारा व्याजदर महागाई दराच्या खाली असू शकतो, ज्यामुळे वास्तव उत्पन्न कमी होऊ शकते.
2. प्रीमॅच्योर पेमेंट पेनल्टी: एफडी अकाली मोडल्यास प्रीमॅच्योर पेमेंट पेनल्टी लागू होऊ शकते.
3. लवचिकतेचा अभाव: एफडीमध्ये गुंतवणूक केल्यावर ती ठराविक कालावधीसाठी निश्चित राहते, त्यामुळे इतर गुंतवणूक पर्यायांप्रमाणे लवचिकता नसते.

5. राष्ट्रीय पेन्शन योजना (NPS): निवृत्तीसाठी सुरक्षित व स्मार्ट गुंतवणूक

राष्ट्रीय पेन्शन योजना म्हणजे काय?

राष्ट्रीय पेन्शन योजना (NPS) ही भारत सरकारद्वारे सुरू केलेली निवृत्ती नियोजन योजना आहे, ज्याचा उद्देश नागरिकांना निवृत्तीनंतरच्या आर्थिक सुरक्षेसाठी बचत करण्यास प्रोत्साहित करणे आहे. NPSमध्ये नियमित गुंतवणूक करून निवृत्तीनंतर नियमित उत्पन्न मिळवता येते. ही योजना खाजगी आणि सरकारी क्षेत्रातील सर्व कर्मचार्‍यांसाठी उपलब्ध आहे.

NPS ची वैशिष्ट्ये

1. निवृत्ती नियोजन: NPSचे उद्दिष्ट निवृत्तीनंतर आर्थिक स्थैर्य आणि सुरक्षितता प्रदान करणे आहे.
2. लवचिकता: NPSमध्ये आपल्याला आपल्या गरजेनुसार योगदान रक्कम निवडता येते.
3. कमी खर्च: NPSची व्यवस्थापन शुल्क कमी असून त्यामुळे जास्त परतावा मिळतो.
4. पोर्टफोलियो व्यवस्थापन: NPSमध्ये प्रोफेशनल फंड मॅनेजर्सद्वारे गुंतवणूक केली जाते.
5. दोन्ही भागीदार: सरकारी कर्मचारी आणि खाजगी क्षेत्रातील कर्मचारी दोन्ही NPSमध्ये सहभागी होऊ शकतात.
6. ऑनलाइन व्यवस्थापन: NPS खाते ऑनलाइन पद्धतीने व्यवस्थापित करता येते, ज्यामुळे व्यवहार सुलभ होतो.

NPS चे प्रकार

1. टीअर I खाते: हे मुख्य निवृत्ती खाते आहे. यात आपल्याला नियमित योगदान करावे लागते आणि काही अटींसहच रक्कम काढता येते.
2. टीअर II खाते: हे स्वैच्छिक बचत खाते आहे. यात कोणतीही लॉक-इन पिरियड नसते आणि आपण कोणत्याही वेळी पैसे काढू शकता.

NPS चे फायदे

1. करसवलत: आयकर कायद्याच्या कलम 80CCD(1), 80CCD(1B) आणि 80CCD(2) अंतर्गत NPSमध्ये गुंतवणुकीवर करसवलत मिळते.
2. विविध गुंतवणूक पर्याय: NPSमध्ये इक्विटी, कॉर्पोरेट बॉण्ड्स, आणि सरकारी सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक करता येते.
3. उच्च परतावा: विविध गुंतवणूक साधनांमुळे NPSमध्ये उच्च परतावा मिळण्याची शक्यता असते.
4. दीर्घकालीन सुरक्षा: निवृत्तीनंतर नियमित पेन्शन मिळाल्याने दीर्घकालीन आर्थिक सुरक्षा मिळते.
5. आसानीने हस्तांतरण: नोकरी बदलल्यास NPS खाते सहजपणे हस्तांतरित करता येते.

NPS खाते कसे उघडावे?

1. POP निवड: पहिले पॉप (Point of Presence) निवडा. बँक किंवा वित्तीय संस्था POP म्हणून काम करतात.
2. अर्ज भरणे: NPS खाते उघडण्यासाठी अर्ज भरावा लागतो.
3. दस्तावेज सादर करणे: ओळखपत्र, पत्त्याचा पुरावा, जन्मतारीख आणि पासपोर्ट साईझ फोटो जमा करणे आवश्यक आहे.
4. PRAN प्राप्त करणे: खाते उघडल्यानंतर आपल्याला एक अद्वितीय स्थायी निवृत्ती खाती क्रमांक (Permanent Retirement Account Number – PRAN) मिळतो.

NPS मध्ये योगदान कसे करावे?

1. नियमित योगदान: NPS खात्यात नियमितपणे ठराविक रक्कम जमा करावी लागते. किमान वार्षिक योगदान 1,000 रुपये आहे.
2. ऑनलाइन योगदान: NPS खात्यात ऑनलाइन पद्धतीने योगदान करणे सोपे आहे.
3. स्वेच्छिक योगदान: आपल्याला हवे तेव्हा अतिरिक्त योगदान करता येते.

NPS मधील गुंतवणुकीचे जोखीम

1. बाजार जोखीम: इक्विटी आणि अन्य साधनांमध्ये गुंतवणूक केल्याने बाजार जोखीम लागू होते.
2. लॉक-इन पिरियड: टीयर I खात्यातून 60 वर्षांपूर्वी पैसे काढता येत नाहीत (काही अपवाद वगळता).

NPS विषयी अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा.

निष्कर्ष

गुंतवणुकीचे विविध मार्ग उपलब्ध असले तरी प्रत्येक मार्गाचे आपले स्वतःचे फायदे आणि तोटे असतात. त्यामुळे आपली आर्थिक स्थिती, उद्दिष्टे आणि जोखीम घेण्याची तयारी यांचा विचार करूनच गुंतवणूक करावी. योग्य गुंतवणूक केल्यास भविष्यकाळात आर्थिक स्थैर्य आणि आत्मनिर्भरता मिळवता येईल.

संबंधित:

सिबिल (CIBIL) स्कोअर सुधारण्याचे 10 सोप्पे मार्ग – जे तुम्हाला श्रीमंत बनवू शकतात !