नोकरीवाल्यांसाठी 10 स्मार्ट गुंतवणूक पर्याय (भाग-1) मध्ये आपण गुंतवणुकीचे ५ पर्याय बघितले असून आता आपण पुढील ५ पर्याय बघूया.
सामग्री सारणी
6. सोने आणि चांदी मधील स्मार्ट गुंतवणूक
सोने आणि चांदीची महत्त्व
सोने आणि चांदी ही मौल्यवान धातू असून, त्यांचे सांस्कृतिक, आर्थिक आणि ऐतिहासिक महत्त्व आहे. भारतात सोने आणि चांदीला विशेष महत्त्व आहे. गुंतवणुकीच्या दृष्टिकोनातून, या धातूंचे विविध फायदे आहेत. म्हणून सोने व चांदी मधील गुंतवणूक ही स्मार्ट गुंतवणूक ठरू शकते.
सोने आणि चांदीतील गुंतवणुकीचे प्रकार
- भौतिक स्वरूपातील गुंतवणूक
- आभूषणे: पारंपारिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे, परंतु घसारा आणि मेकिंग चार्जेसचा विचार करावा लागतो.
- सिक्के आणि बिस्किटे: शुद्ध आणि प्रमाणित धातूची गुंतवणूक, ज्याला सहज विकता येते.
- बार्स: मोठ्या प्रमाणात धातूची गुंतवणूक, ज्याला उच्च मूल्य प्राप्त होऊ शकते.
- गैर-भौतिक स्वरूपातील गुंतवणूक
- गोल्ड ETFs (Exchange Traded Funds): सोने आणि चांदीवर आधारित म्युच्युअल फंड्स, ज्यामध्ये स्टॉक एक्सचेंजद्वारे गुंतवणूक करता येते.
- सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स (SGBs): भारत सरकारद्वारे जारी केलेले बॉण्ड्स, ज्यावर व्याज मिळते आणि कर सवलत मिळते.
- डिजिटल गोल्ड: ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर सोने खरेदी आणि विक्रीची सुविधा, ज्यात भौतिक स्वरूपात सोने मिळण्याची गरज नाही.
सोने आणि चांदीतील गुंतवणुकीचे फायदे
- मूल्य स्थिरता: सोने आणि चांदी हे मौल्यवान धातू असल्याने त्यांच्या किमतीमध्ये स्थिरता असते.
- मूल्यवृद्धी: दीर्घकालीन गुंतवणुकीत सोने आणि चांदीच्या किमती वाढण्याची शक्यता असते.
- सुरक्षितता: आर्थिक संकटाच्या काळात सोने आणि चांदी ही सुरक्षित गुंतवणूक मानली जाते.
- तरलता: सोने आणि चांदी सहजपणे खरेदी-विक्री करता येते, त्यामुळे तरलता मिळते.
- विविधता: गुंतवणूक पोर्टफोलियोमध्ये विविधता आणण्यासाठी सोने आणि चांदी उपयुक्त ठरतात.
सोने आणि चांदीतील गुंतवणुकीचे तोटे
- साठवण आणि सुरक्षा: भौतिक स्वरूपातील सोने आणि चांदी साठवण्यासाठी सुरक्षित जागेची गरज असते.
- कोस्ट्स: आभूषणांमध्ये घसारा आणि मेकिंग चार्जेस असतात, ज्यामुळे गुंतवणुकीचा मूळ खर्च वाढतो.
- किंमत अस्थिरता: सोने आणि चांदीच्या किमतीत काही काळात चढ-उतार होऊ शकतात.
- कर भार: काही प्रकारच्या गुंतवणुकीवर कर भरावा लागतो, विशेषत: विक्रीच्या वेळी.
सोने आणि चांदीमध्ये गुंतवणुकीचे टिप्स
- आपले उद्दिष्ट ठरवा: गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट आणि कालावधी ठरवा.
- विविधता राखा: आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलियोमध्ये विविधता आणण्यासाठी सोने आणि चांदीचा समावेश करा.
- भौतिक आणि गैर-भौतिक गुंतवणूक: भौतिक आणि गैर-भौतिक स्वरूपातील गुंतवणुकीचा समतोल साधा.
- मार्केट ट्रेंड्स बघा: सोने आणि चांदीच्या किमतीतील ट्रेंड्सचा अभ्यास करा आणि तदनुसार गुंतवणूक करा.
- कर लाभांचा विचार करा: कर लाभ आणि कर भाराचा विचार करून गुंतवणूक करा.
7. रिअल इस्टेट मधील गुंतवणूक
रिअल इस्टेट म्हणजे काय?
रिअल इस्टेट म्हणजे जमीन आणि त्यावर उभारलेली मालमत्ता, जसे की घर, इमारत, व्यावसायिक स्थळे इत्यादी. रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणूक केल्याने स्थिर उत्पन्न आणि मालमत्तेची मूल्यवृद्धी मिळवता येते. हे दीर्घकालीन गुंतवणूक साधन असून, त्यामध्ये स्थिर परताव्याची क्षमता असते.
रिअल इस्टेटमधील गुंतवणुकीचे प्रकार
- निवासी मालमत्ता: घर, फ्लॅट, अपार्टमेंट, व्हिला इत्यादी.
- व्यावसायिक मालमत्ता: ऑफिस स्पेस, दुकान, गोदाम, मॉल्स इत्यादी.
- जमीन: प्लॉट्स, कृषी जमीन, औद्योगिक जमीन इत्यादी.
- रिअल इस्टेट इन्व्हेस्टमेंट ट्रस्ट्स (REITs): शेअर मार्केटमध्ये सूचीबद्ध, जेथे आपण रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणूक करता येते.
रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणुकीचे फायदे
- मूल्यवृद्धी: रिअल इस्टेटमध्ये दीर्घकालीन मूल्यवृद्धीची शक्यता असते.
- स्थिर उत्पन्न: भाडे उत्पन्नाच्या रूपाने नियमित उत्पन्न मिळवता येते.
- विविधता: गुंतवणूक पोर्टफोलियोमध्ये विविधता आणण्यासाठी उपयुक्त.
- हस्तांतरणीयता: मालमत्तेचे हस्तांतरण सोपे आहे.
- कर सवलत: गृह कर्जावर आणि इतर गुंतवणुकीवर कर सवलत मिळते.
रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणुकीचे तोटे
- भारी खर्च: प्रारंभिक गुंतवणूक मोठी असते.
- तरलता कमी: मालमत्तेचे विक्रीचे व्यवहार वेळखाऊ असू शकतात.
- बाजाराचा जोखीम: रिअल इस्टेट मार्केटमध्ये अस्थिरता असू शकते.
- देखभाल खर्च: मालमत्तेची देखभाल आणि व्यवस्थापन खर्च असतो.
- कायदेशीर बाबी: कायदेशीर बाबींमध्ये गुंतवणूकदार अडचणीत येऊ शकतो.
रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणुकीचे टिप्स
- स्थानाचा विचार: स्थानाच्या आधारावर मालमत्तेचे मूल्य आणि भाडे उत्पन्न ठरते.
- बाजाराचा अभ्यास: स्थानिक रिअल इस्टेट बाजाराचा अभ्यास करा.
- प्रॉपर्टीचे मूल्यमापन: प्रॉपर्टीचे योग्य मूल्यांकन करा.
- आर्थिक योजना: गृह कर्ज, इतर कर्ज आणि देखभाल खर्चाचा विचार करून आर्थिक योजना तयार करा.
- कायदेशीर सल्ला: कायदेशीर बाबींच्या सल्ल्याने व्यवहार करा.
8. हेल्थ इन्शुरन्स मधील गुंतवणूक
हेल्थ इन्शुरन्स म्हणजे काय?
हेल्थ इन्शुरन्स म्हणजे आरोग्य विमा घेतल्याने आजारपणाच्या काळात होणाऱ्या खर्चापासून आर्थिक संरक्षण मिळते. विविध विमा कंपन्यांच्या योजनांमध्ये आपल्या गरजेनुसार निवड करून गुंतवणूक करावी. तसेही अनेक नोकरीधारकांना त्यांचे एम्प्लॉयर कडून हेल्थ कव्हर दिलेले असते, परंतु एखादा फॅमिली फ्लोटर हेल्थ प्लॅन गरजेच्या वेळी कामे येतो. किंवा अचानक नोकरी गेल्यास फायदेशीर ठरतो. किंवा पाहिली नोकरी सोडून दुसरी कडे जॉईन होईपर्यंत काही अघटित समयी हा प्लॅन चांगलाच कामं येतो.
हेल्थ इन्शुरन्सचे प्रकार
- वैयक्तिक हेल्थ इन्शुरन्स: या योजनेत एकट्या व्यक्तीसाठी कव्हरेज प्रदान केले जाते.
- फॅमिली फ्लोटर पॉलिसी: या योजनेत संपूर्ण कुटुंबासाठी एकाच पॉलिसीत कव्हरेज प्रदान केले जाते.
- क्रिटिकल इलनेस पॉलिसी: या योजनेत विशिष्ट गंभीर आजारांसाठी कव्हरेज मिळते.
- ग्रुप हेल्थ इन्शुरन्स: या योजनेत कंपन्या त्यांच्या कर्मचार्‍यांसाठी कव्हरेज देतात.
- सीनियर सिटिझन हेल्थ इन्शुरन्स: या योजनेत ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विशेष कव्हरेज मिळते.
हेल्थ इन्शुरन्सचे फायदे
- वैद्यकीय खर्चाचे कव्हरेज: हॉस्पिटलायझेशन, औषधे, शस्त्रक्रिया, आणि अन्य वैद्यकीय खर्च कव्हर होतात.
- कॅशलेस हॉस्पिटलायझेशन: नेटवर्क हॉस्पिटलमध्ये कॅशलेस उपचाराची सुविधा उपलब्ध असते.
- कर सवलत: आयकर कायद्याच्या कलम 80D अंतर्गत प्रीमियमवर कर सवलत मिळते.
- फॅमिली फ्लोटर पॉलिसी: कुटुंबातील सर्व सदस्यांसाठी एकाच पॉलिसीमध्ये कव्हरेज मिळते.
- वार्षिक आरोग्य तपासणी: काही पॉलिसींमध्ये वार्षिक आरोग्य तपासणीची सुविधा असते.
हेल्थ इन्शुरन्सचे तोटे
- वैयक्तिक खर्च: पॉलिसीचे प्रीमियम दर वर्ष भरावे लागतात.
- लिमिटेड कव्हरेज: काही पॉलिसींमध्ये कव्हरेजवर मर्यादा असतात.
- पूर्वस्थिती रोगांचा समावेश नाही: काही पॉलिसींमध्ये पूर्वस्थिती रोगांचा समावेश नसतो.
- क्लेम प्रक्रियेची जटिलता: क्लेम प्रक्रियेमध्ये कधी कधी अडचणी येऊ शकतात.
- प्रत्येक पॉलिसीचा भिन्न अटी: प्रत्येक पॉलिसीच्या अटी व शर्ती भिन्न असतात, ज्यामुळे पॉलिसी निवडताना सखोल विचार करावा लागतो.
हेल्थ इन्शुरन्समध्ये गुंतवणुकीचे टिप्स
- पॉलिसीची तुलना: विविध हेल्थ इन्शुरन्स पॉलिसींची तुलना करून आपल्या गरजेनुसार सर्वोत्तम पॉलिसी निवडा.
- प्रीमियम आणि कव्हरेज: प्रीमियम आणि कव्हरेज यांचा समतोल विचार करा.
- नेटवर्क हॉस्पिटल: पॉलिसीच्या नेटवर्कमध्ये येणारे हॉस्पिटल तपासा.
- क्लेम प्रक्रिया: पॉलिसीची क्लेम प्रक्रिया आणि तिची सोय तपासा.
- वार्षिक तपासणी: वार्षिक आरोग्य तपासणीची सुविधा असलेल्या पॉलिसीचा विचार करा.
9. बॉण्ड्स मधील गुंतवणूक
बॉण्ड्स म्हणजे काय?
बॉण्ड्स हे निश्चित उत्पन्न देणारे वित्तीय साधन आहे, ज्याद्वारे कंपनी किंवा सरकार त्यांच्या वित्तीय गरजा पूर्ण करण्यासाठी पैसा उधार घेते. बॉण्ड्स धारकांनी दिलेली रक्कम परत करण्याची आणि निश्चित व्याज देण्याची हमी दिली जाते. त्यामुळे, बॉण्ड्स हे सुरक्षित गुंतवणुकीचे साधन मानले जाते.
बॉण्ड्सची वैशिष्ट्ये
- निश्चित व्याजदर: बॉण्ड्सवर ठराविक व्याजदर दिला जातो, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांना नियमित उत्पन्न मिळते.
- परिपक्वता कालावधी: बॉण्ड्सचा निश्चित परिपक्वता कालावधी असतो, जो काही महिन्यांपासून ते अनेक वर्षांपर्यंत असू शकतो.
- जोखीम कमी: बॉण्ड्स हे कमी जोखमीचे साधन आहे, विशेषत: सरकारी बॉण्ड्स.
- तरलता: काही बॉण्ड्स सेकंडरी मार्केटमध्ये विकता येतात, ज्यामुळे तरलता मिळते.
- कर लाभ: काही विशेष प्रकारच्या बॉण्ड्सवर कर लाभ मिळू शकतो.
बॉण्ड्सचे प्रकार
- सरकारी बॉण्ड्स: हे सरकारद्वारे जारी केलेले बॉण्ड्स आहेत. हे सर्वात सुरक्षित मानले जातात, कारण सरकारच्या हमीवर आधारित असतात.
- कॉर्पोरेट बॉण्ड्स: हे खाजगी कंपन्याद्वारे जारी केलेले बॉण्ड्स आहेत. यावर व्याजदर जास्त असतो, परंतु जोखीमही थोडी जास्त असते.
- म्युच्युअल बॉण्ड्स: हे म्युच्युअल फंड्सद्वारे जारी केलेले बॉण्ड्स आहेत, जे विविध प्रकारच्या बॉण्ड्समध्ये गुंतवणूक करतात.
- महानगरपालिका बॉण्ड्स: हे स्थानिक प्रशासन किंवा महानगरपालिका द्वारे जारी केलेले बॉण्ड्स आहेत.
- सुकन्या समृद्धि योजना बॉण्ड्स: हे मुलींच्या भविष्याच्या सुरक्षेसाठी जारी केलेले बॉण्ड्स आहेत.
बॉण्ड्समध्ये गुंतवणुकीचे फायदे
- निश्चित परतावा: बॉण्ड्सवर ठराविक व्याजदर मिळतो, ज्यामुळे नियमित उत्पन्नाची हमी मिळते.
- कमी जोखीम: बॉण्ड्स हे तुलनेने कमी जोखमीचे गुंतवणूक साधन आहे, विशेषतः सरकारी बॉण्ड्स.
- विविधता: आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलियोमध्ये विविधता आणण्यासाठी बॉण्ड्स उपयोगी ठरतात.
- तरलता: सेकंडरी मार्केटमध्ये विकता येणारे बॉण्ड्स तरलता प्रदान करतात.
- कर लाभ: काही बॉण्ड्सवर कर सवलत मिळते, ज्यामुळे कर बचत होऊ शकते.
बॉण्ड्समध्ये गुंतवणूक करताना लक्षात ठेवावयाच्या गोष्टी
- उद्घाटनकर्ता संस्थेची विश्वसनीयता: बॉण्ड जारी करणाऱ्या संस्थेची विश्वासार्हता तपासावी.
- व्याजदर आणि परिपक्वता कालावधी: बॉण्ड्सच्या व्याजदर आणि परिपक्वता कालावधीचा विचार करावा.
- क्रेडिट रेटिंग: बॉण्ड्सचे क्रेडिट रेटिंग तपासून जोखीम मूल्यांकन करावे.
- तरलता: आपल्याला गरज पडल्यास बॉण्ड्स विकता येतील का, हे तपासावे.
- कर लाभ: बॉण्ड्सवर मिळणाऱ्या कर लाभांचा विचार करावा.
बॉण्ड्समध्ये गुंतवणुकीचे जोखीम
- क्रेडिट जोखीम: जारी करणारी संस्था दिवाळखोर झाल्यास गुंतवणूकदाराला नुकसान होऊ शकते.
- व्याज दर जोखीम: बाजारातील व्याज दर वाढल्यास बॉण्ड्सच्या किमती कमी होऊ शकतात.
- महागाई जोखीम: महागाई वाढल्यास बॉण्ड्सवर मिळणारा निश्चित परतावा प्रभावहीन ठरू शकतो.
- पुनर्गुंतवणूक जोखीम: परिपक्वता कालावधी संपल्यानंतर नवीन बॉण्ड्सवर कमी व्याजदर मिळू शकतो.
10. शेअर मार्केट मध्ये गुंतवणूक
शेअर मार्केट म्हणजे काय?
शेअर मार्केट हे एक असे बाजार आहे जिथे कंपन्यांचे शेअर्स खरेदी आणि विक्री केले जातात. भारतात महत्वाचे दोन शेअर मार्केट आहेत ते म्हणजे बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) व नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE). कंपन्यांमार्फत त्यांच्या व्यवसायाची वाढ करण्यासाठी आणि भांडवल उभारण्यासाठी शेअर्स जारी केले असतात. गुंतवणूकदार शेअर्स खरेदी करून कंपन्यांमध्ये मालकी हक्क मिळवतात आणि नफा किंवा नुकसान मिळवितात.
शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्याचे फायदे
- उच्च परतावा: शेअर मार्केटमध्ये योग्य गुंतवणूक केल्यास उच्च परतावा मिळवता येतो.
- विविधता: आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलियोमध्ये विविधता आणता येते.
- तरलता (लिक्विडीटी): शेअर मार्केटमध्ये शेअर्स सहजपणे विकता किंवा खरेदी करता येतात.
- डिव्हिडेंड उत्पन्न: काही कंपन्या त्यांच्या नफ्याचा एक भाग गुंतवणूकदारांना डिव्हिडेंड म्हणून देतात.
- कमी गुंतवणूक खर्च: छोटे गुंतवणूकदार कमी रकमेनेही शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करू शकतात.
शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्याचे तोटे
- जोखीम: शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक केल्यास जोखीम असते कारण किमतीत मोठे उतार-चढाव होऊ शकतात.
- समय बाजाराचा अंदाज: बाजाराच्या अंदाजानुसार योग्य समयाने खरेदी-विक्री करणे कठीण असते.
- भावनिक गुंतवणूक: भावनिक निर्णयामुळे गुंतवणूकदारांना नुकसान होऊ शकते.
- संशोधनाची गरज: योग्य गुंतवणुकीसाठी सखोल संशोधन आणि बाजाराचे ज्ञान आवश्यक आहे.
- दीर्घकालीन धोरण: तात्कालिक नफा मिळवणे कठीण असून, लांबकालीन गुंतवणूक धोरण आवश्यक आहे.
शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्याचे टिप्स
- शिक्षण आणि संशोधन: शेअर मार्केटचे मूलभूत आणि तांत्रिक ज्ञान मिळवा. कंपन्यांची आर्थिक स्थिती, व्यवस्थापन, आणि बाजारातील स्थितीचे सखोल संशोधन करा.
- विविधता: आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलियोमध्ये विविधता आणा. वेगवेगळ्या क्षेत्रांमध्ये गुंतवणूक करा.
- दीर्घकालीन (लांबकालीन) दृष्टिकोन: लांबकालीन गुंतवणुकीसाठी तयारी ठेवा. तात्कालिक उतार-चढावांवर प्रतिक्रिया देऊ नका.
- भावनांवर नियंत्रण: भावनिक निर्णय घेऊ नका. मार्केटमधील चढ-उतारांवर प्रतिक्रिया देताना स्थिर रहा.
- गुंतवणूक योजना: आपल्या आर्थिक उद्दिष्टांसाठी गुंतवणूक योजना तयार करा आणि त्यानुसार कार्य करा.
- सल्लागाराचा सल्ला: जर तुम्हाला शेअर मार्केटचे ज्ञान कमी असेल तर तज्ज्ञ सल्लागाराचा सल्ला घ्या.
शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक कशी करावी?
- डिमॅट अकाउंट उघडणे: शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी प्रथम डिमॅट अकाउंट उघडावे लागते.
- ब्रोकर निवड: विश्वसनीय आणि कमी शुल्क आकारणारा ब्रोकर निवडा.
- शेअर खरेदी: संशोधनानुसार योग्य कंपन्यांचे शेअर्स खरेदी करा.
- विक्री आणि देखरेख: शेअर्सची किंमत वाढल्यावर योग्य वेळेवर विक्री करा आणि नियमितपणे आपल्या पोर्टफोलियोची देखरेख करा.
निष्कर्ष
गुंतवणुकीचे विविध मार्ग उपलब्ध असले तरी प्रत्येक मार्गाचे आपले स्वतःचे फायदे आणि तोटे असतात. त्यामुळे आपली आर्थिक स्थिती, उद्दिष्टे आणि जोखीम घेण्याची तयारी यांचा विचार करूनच गुंतवणूक करावी. योग्य गुंतवणूक केल्यास भविष्यकाळात आर्थिक स्थैर्य आणि आत्मनिर्भरता मिळवता येईल.
सिबिल (CIBIL) स्कोअर सुधारण्याचे 10 सोप्पे मार्ग – जे तुम्हाला श्रीमंत बनवू शकतात !